Suốt một thời gian, giới chuyên gia và truyền thông nói nhiều về triển vọng tươi sáng của nền kinh tế, về mức định giá rẻ của cổ phiếu nhưng đến nay tất cả đều không ứng nghiệm. Cổ phiếu lại rớt giá. VN-Index lại trở về với thị trường giá xuống (-22.14%).

Chưa hết tháng 9, VN-Index đã giảm đến 8.9% và đến nay là tháng suy giảm mạnh nhất của thị trường, tồi tệ hơn cả tháng 4 cùng năm.

Chưa nói đến những yếu tố quốc tế, các điều kiện trên thị trường tài chính trong nước rõ ràng đã đang thắt chặt lại so với những năm 2020-2021. Thị trường trái phiếu chùng xuống và rủi ro đáo hạn được nói đến nhiều, lãi suất vay ngân hàng tăng, Ngân hàng Nhà nước ra tín hiệu tăng lãi suất điều hành. Lịch sử đã chỉ rõ rằng đây là môi trường rất không thuận lợi cho cổ phiếu, bất kể triển vọng kinh tế dài hạn có ra sao đi nữa. Cổ phiếu cũng như ngựa đua vậy, phải có tiền mới làm chúng chạy.

Thế nhưng, lắng nghe ý kiến giới chuyên gia, đa phần họ khuyên nhà đầu tư cá nhân nên nhìn xa, và rằng đây là thời điểm tốt để tích lũy cổ phiếu. Điều này chỉ đúng khi hiểu theo nghĩa rằng thời điểm tốt nhất để đầu tư luôn là thật sớm, đừng chờ đợi: Vì chẳng mấy ai trong số nhà đầu tư cá nhân có khả năng xác định thời điểm cả. Tuy nhiên, có hai vấn đề (1) là những ai mua lúc này thì có nghĩa họ phải là những nhà đầu tư dài hạn đúng nghĩa, sẵn sàng giữ cổ phiếu tính bằng năm và (2) là uy tín của giới chuyên gia tại Việt Nam rất thấp nếu ta theo dõi lịch sử lời khuyên của họ.

Gần như vào mọi thời điểm, những chuyên gia đó đều khuyên bạn rằng thị trường cổ phiếu hấp dẫn và nên mua, dù đó là trong cơn say tháng 3/2018 hay tháng 3/2022. Dễ hiểu thôi! Đó là vì lợi ích của họ gắn liền với những nút đặt lệnh của bạn. Họ là những quỹ đầu tư quanh năm full cổ, là những vị chuyên gia từ các CTCK được lợi khi thị trường sôi động. Tại Việt Nam, rất ít những tiếng nói được xem là độc lập, vô tư.

Trong khi đó, người tham gia thị trường Việt Nam đa số là cá nhân và vốn cũng chỉ xem giao dịch mua bán cổ phiếu là việc trái tay, hay là thú vui và chỉ gửi gắm một phần nhỏ tài sản. Họ không phải là những nhà đầu tư đúng nghĩa như cụm từ mà báo đài thường gán cho. Họ thiếu khả năng kiểm soát cảm xúc. Đa phần họ cũng chẳng màng rèn luyện kỹ năng phân tích, tích lũy thêm kiến thức mà chủ yếu săn tìm những lời rỉ tai về ba chữ cái. Đây là những điểm cốt tử mà sẽ kéo lùi thành tích của nhà đầu tư cá nhân khi thời gian trôi qua.

Và năm 2022 chính xác là một giai đoạn như vậy.